ESP – co to takiego i w czym pomaga kierowcy?

Podczas gdy w samochodach znajdziemy coraz więcej nowinek technicznych, niektóre nowości sprzed lat stały się już normą. Przykładem może być układ ESP. Co to jest? Pytają często ci, którzy na co dzień poruszają się samochodem wyposażonym w ESP, ale takim właśnie niepozornym pomocnikiem kierowcy ma być ten system.

Co to jest ESP i kiedy nam pomaga?

ESP to inaczej Electronic Stability Program, a czasem układ ten jest opisywany jako ESC – Electronic Stability Control. ESP było kolejnym po ABS krokiem do poprawy bezpieczeństwa czynnego samochodu, a więc do ograniczenia ryzyka kolizji.

Podczas gdy ABS działa tylko na układ hamulcowy, ESP może także sterować mocą przenoszoną na koła. Układ ESP jest również o wiele bardziej skomplikowany od ABS, między innymi dlatego, że odbiera i przetwarza znacznie więcej danych z wielu czujników.

Układ ESP składa się przede wszystkim z:

• czujników prędkości obrotowej kół samochodu (wykorzystywane do funkcjonowania ABS),

• czujnika prędkości obrotowej samochodu wokół jego pionowej osi,

• czujnika kąta obrotu kierownicy,

• jednostki sterującej.

Te główne podzespoły w połączeniu z wieloma innymi mają na celu uchronić samochód przed niekontrolowanym poślizgiem bez potrzeby ingerencji ze strony kierowcy.

ESP w samochodzie – historia

Na przełomie lat 80. i 90. ubiegłego wieku producenci samochodów starali się coraz bardziej podnosić bezpieczeństwo pojazdów. Po udanym wprowadzeniu do użytkowania układu ABS kolejnym krokiem było opracowanie systemu, który mógłby uchronić kierowcę przed poślizgiem w trakcie pokonywania zakrętów.

Pierwszy z takim systemem był Mercedes w połowie lat 90., który wprowadził ESP, jako wyposażenie dodatkowe do swoich flagowych modeli. O tym, jak bardzo jest to przydatny układ, Mercedes przekonał się kilka lat później, gdy wprowadzony nowy model A klasy okazał się wywrotną konstrukcją w trakcie tzw. testu łosia. To wówczas, między innymi dzięki ESP, koncernowi udało się uniknąć kompletnej klapy, stosując od tej pory ten system jako wyposażenie standardowe w swoim miejskim modelu.

Znaczną poprawę bezpieczeństwa w samochodach z ESP zauważyli również prawodawcy. W 2011 roku wprowadzili oni obowiązek posiadania ESP przez wszystkie nowo produkowane samochody.

Jak działa ESP?

ESP podczas każdej sekundy jazdy przetwarza ogromną ilość danych ze wszystkich wspomnianych czujników. Jednocześnie porównuje odczyty i gdy tylko zachodzi potrzeba, reaguje w odpowiedni sposób.

Gdy na drodze pojawi się niespodziewanie przeszkoda, będziemy starali się ją ominąć. Jeżeli prędkość samochodu będzie zbyt wysoka samochód może wpaść w poślizg, a wówczas nie trudno o tragiczne w skutkach zdarzenie drogowe. Uratować w takiej sytuacji może nas ESP.

Podczas szybkiego manewru jednostka sterująca porównuje kąt obrotu kierownicy z odczytem z czujnika obrotu samochodu wokół jego pionowej osi. Gdy np. kąt obrotu samochodu jest mniejszy niż ten wynikający z obrotu kierownicą dla sterownika, jest to jasna informacja, że doszło do podsterownego poślizgu pojazdu. Mówimy tutaj o sytuacji gdy przednia oś samochodu wyślizguje się i pomimo zwiększania skrętu kierownicą samochód nie zacieśnia łuku toru jazdy. W takiej sytuacji system ESP może ograniczyć moc silnika, a przede wszystkim dohamowuje odpowiednie koło. W tym przypadku byłoby to tylne koło po wewnętrznej stronie zakrętu. Powinno to sprawić, że samochód zacznie skręcać, tak jak powinien i wróci na odpowiedni tor jazdy.

Gdy już ominiemy przeszkodę i chcemy wyprostować tor jazdy samochodu, może pojawić się inny rodzaj poślizgu – nadsterowny. Wówczas tył samochodu będzie miał tendencję do wyprzedzania przodu. Jest to znacznie groźniejszy rodzaj poślizgu dla niewprawionego kierowcy i często można się z nim spotkać w samochodach tylnonapędowych. Jest on o tyle niebezpieczny, że konsekwencją takiego uślizgu może być zderzenie z przeszkodą bokiem pojazdu, tam, gdzie znacznie mniej elementów konstrukcyjnych chroni pasażerów.

W tego rodzaju poślizgu stabilizacja toru jazdy jest wykonywana przez ESP przede wszystkim przez dohamowanie koła przedniego, znajdującego się po zewnętrznej stronie zakrętu. Jeżeli prędkość nie jest za wysoka, samochód powinien wrócić do jazdy prostoliniowej.

ESP wady i zalety

ESP w normalnej jeździe ma wyłącznie zalety. Dzięki temu układowi znacznie łatwiejsze jest bezpieczne poruszanie się po drogach.

Pewne wady mogą dać się zauważyć podczas prób zabawy samochodem np. na torze, gdy w nieodpowiednim momencie zadziała ESP. Kontrolka układu informuje, że system stara się ograniczyć poślizg, tak aby było bezpiecznie, a nie szybko, czy efektownie. Na szczęście dla wielbicieli mocnych wrażeń w wielu samochodach układ można łatwo wyłączyć.

Inną wadą jest skompilowanie układu. Awaria systemu stabilizacji toru jazdy (ESP) może być trudna do usunięcia i kosztowna w naprawie. Błędy może wywołać nawet nieodpowiedni rozmiar kół w samochodzie, zwłaszcza gdy nie jest jednakowy na poszczególnych osiach. Warto mieć to na uwadze podczas np. sezonowej wymiany kół.