Pojazd uprzywilejowany – rodzaje, uprawnienia kierowcy, jak się zachować, wyprzedzanie

Większości osób pojazd uprzywilejowany kojarzy się z samochodami policji, karetkami i wozami straży pożarnej. Jak najbardziej jest to słuszne skojarzenie, jednak pojazdów uprzywilejowanych jest w Polsce znacznie więcej, o czym przeczytasz w poniższym tekście. Z tego wpisu dowiesz się również, jakie uprawnienia musi mieć kierowca karetki czy wozu strażackiego oraz, czy można wyprzedzać pojazd uprzywilejowany.

 

Pojazd uprzywilejowany – definicja według przepisów Kodeksu drogowego

Zgodnie z definicją zawartą w art. 2 pkt 38 Kodeksu Drogowego, pojazd uprzywilejowany to taki, który wysyła sygnały świetlne mające postać niebieskich świateł błyskowych oraz sygnały dźwiękowe o zmiennym tonie, posiadający podczas jazdy włączone światła mijania lub drogowe. W definicji tej mieści się także kolumna pojazdów pod warunkiem, że na jej początku i końcu znajdują się pojazdy uprzywilejowane, które wysyłają dodatkowo czerwone sygnały świetlne. Gdy jeden z powyższych warunków (światła błyskowe bądź sygnały dźwiękowe) nie zostanie spełniony, wówczas kierowca ma obowiązek stosowania się do przepisów ruchu drogowego tak jak inni uczestnicy ruchu drogowego.

Głównymi zadaniami kierujących pojazdami uprzywilejowanymi są: ochrona życia i/lub mienia, zapewnienie bezpieczeństwa czy usuwanie skutków wydarzeń i wypadków drogowych.

Rodzaje pojazdów uprzywilejowanych

Jak wspominaliśmy na wstępie, do pojazdów uprzywilejowanych zaliczają się pojazdy policji, ratownictwa medycznego, straży pożarnej, ale nie tylko. Zgodnie z art. 53 Kodeksu Drogowego, do tego typu pojazdów zalicza się także samochody należące do:

• jednostek ratownictwa chemicznego,

• Straży Granicznej,

• Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego,

• Centralnego Biura Antykorupcyjnego,

• Sił Zbrojnych RP,

• Służby Więziennej,

• Biura Ochrony Rządu,

• straży miejskich.

Kierowca pojazdu uprzywilejowanego – wymagania i uprawnienia

Kto może zostać kierowcą pojazdu uprzywilejowanego? Przede wszystkim taka osoba musi:

• mieć ukończone 21 lat (nie dotyczy funkcjonariuszy kierujących pojazdami Policji oraz Straży Granicznej, określonymi w prawie jazdy kategorii A),

• posiadać prawo jazdy odpowiednie do rodzaju pojazdu,

• otrzymać zaświadczenie od lekarza i psychologa o braku przeciwwskazań do prowadzenia,

• ukończyć kurs dla kierujących pojazdami uprzywilejowanymi,

• posiadać zezwolenie na kierowanie pojazdem uprzywilejowanym w zakresie określonej kategorii prawa jazdy.

Jakie są uprawnienia kierowcy pojazdu uprzywilejowanego? Podczas używania sygnałów świetlnych i dźwiękowych, jak sama definicja wskazuje, można korzystać z uprzywilejowania. Oznacza to, że np. kierowca karetki nie musi przestrzegać przepisów ruchu drogowego, czyli może nie stosować się do sygnalizacji świetlnej czy przestrzegania znaków. Jest przy tym oczywiście wymagane zachowanie szczególnej ostrożności, aby nie stworzyć zagrożenia dla innych uczestników ruchu drogowego.

Jak powinni zachować się inni uczestnicy ruchu drogowego w stosunku do pojazdu uprzywilejowanego?

Gdy podczas uczestniczenia w ruchu drogowym kierowca usłyszy bądź zobaczy jadący pojazd uprzywilejowany, powinien przede wszystkim zachować szczególną ostrożność. Jeśli pojazd na sygnale jedzie z naprzeciwka, należy ustąpić mu pierwszeństwa w taki sposób, aby nie stworzyć zagrożenia dla innych uczestników ruchu. Gdy samochody stoją w korku, tworzy się tak zwany korytarz życia – jeśli droga ma dwa pasy, kierowcy jadący prawym pasem powinni zjechać jak najbliżej prawej krawędzi jezdni, lewym – jak najbliżej lewej.

Czy można wyprzedzać pojazd uprzywilejowany?

W polskim prawie wyprzedzanie pojazdu uprzywilejowanego nie jest zakazane, jednak aby móc wykonać taki manewr, trzeba spełnić pewne warunki.

W terenie zabudowanym nie można wyprzedzać pojazdu uprzywilejowanego. Poza obszarem zabudowanym wyprzedzanie pojazdu uprzywilejowanego jest dozwolone, jednak należy pamiętać o tym, że właśnie próbuje on szybko dotrzeć do miejsca docelowego, w którym może być nawet zagrożone czyjeś życie, dlatego trzeba za wszelką cenę starać się nie utrudniać mu przejazdu. Konieczne jest zatem dokładne przemyślenie takiego manewru. Trzeba także dodać, że poza terenem zabudowanym wyprzedzanie jakiegokolwiek pojazdu można wykonywać z prawej strony, jednak jest to dozwolone jedynie wtedy, gdy ulica dzieli się na co najmniej trzy pasy ruchu do jazdy w tym samym kierunku.

Kiedy wyprzedzanie pojazdu uprzywilejowanego poza terenem zabudowanym ma sens? Na przykład wtedy, gdy kierowca zbliża się do kolumny pojazdów konwojowanej samochodami uprzywilejowanymi, która nie przemieszcza się zbyt szybko i możliwe jest szybkie wykonanie manewru wyprzedzania z uwzględnieniem odpowiedniej ostrożności.

Czy pojazd uprzywilejowany ma zawsze pierwszeństwo?

Niezależnie od tego, jakimi pojazdami poruszają się pozostali uczestnicy ruchu drogowego, muszą oni ustąpić pierwszeństwa pojazdowi uprzywilejowanemu. Oznacza to, że zarówno motorniczy kierujący tramwajem, jak i kierowca autobusu czy samochodu ciężarowego muszą przepuścić karetkę, straż pożarną lub samochód Służby Więziennej, które poruszają się z włączonymi sygnałami świetlnymi i dźwiękowymi.