Postępowanie podatkowe - istota, procedura, uczestnicy

Co to jest i na czym polega postępowanie podatkowe?

Podatnicy, którzy po raz pierwszy mają styczność z tym postępowaniem, często zadają pytanie, co to jest postępowanie podatkowe. Najprościej mówiąc, jest to rodzaj postępowania administracyjnego. Do jego prowadzenia uprawnione są organy podatkowe, np. naczelnik urzędu skarbowego. Prowadzenie postępowania podatkowego reguluje Ordynacja podatkowa.

Czego może dotyczyć postępowanie podatkowe? Celem wszczęcia postępowania podatkowego jest określenie wymiaru podatku.

 

Jakie są zasady postępowania podatkowego?

Ordynacja podatkowa dokładnie określa przebieg i zasady postępowania podatkowego. Najważniejsze z nich to:

• Organy podatkowe muszą działać w oparciu o obowiązujące przepisy prawa - nie mogą wychodzić poza ich zakres.
• Postępowanie musi być prowadzone w sposób, który budzi zaufanie do organów podatkowych, a jednocześnie mają one obowiązek wyjaśniać podejmowane decyzje.
• Ponieważ organy podatkowe mają za zadanie ustalić stan faktyczny, to powinny działać wnikliwie i szybko.
• Strony, które biorą udział w postępowaniu podatkowym, powinny mieć możliwość wypowiedzenia się w sprawie - mogą zatem brać czynny udział w postępowaniu.
• Postępowanie podatkowe jest dwuinstancyjne - strona może się odwołać, chyba że decyzja jest ostateczna.
• Obowiązuje zasada ograniczonej jawności - postępowanie podatkowe jest jawne wyłącznie dla stron, które biorą w nim udział.
• Sprawa musi być załatwiana na piśmie - w formie pisemnej lub w formie dokumentu elektronicznego.

Warto pamiętać, że nie każda sprawa może zostać zakończona niemal natychmiastowo. Dotyczy to szczególnie postępowań podatkowych, w których konieczne jest zebranie dowodów. Gromadzenie dowodów nie powinno jednak wpłynąć na tempo prowadzenia postępowania podatkowego - sprawy szczególnie skomplikowane powinny zostać zakończone nie później niż w ciągu dwóch miesięcy od dnia wszczęcia.

 

Kto prowadzi postępowanie podatkowe?

W postępowaniu podatkowym bierze udział podmiot, który je prowadzi i strona. Kto prowadzi postępowanie podatkowe? Do prowadzenia postępowania podatkowego uprawnione są organy podatkowe pierwszej instancji. Zalicza się do nich m.in. naczelników urzędów skarbowych, naczelników urzędów celno-skarbowych, prezydentów miast czy burmistrzów. W postępowaniu podatkowym udział bierze też wspomniana strona - jest to podatnik, płatnik, inkasent lub ich następca prawny oraz osoba (osoby) trzecia, która ze względu na swój interes prawny żąda czynności organu podatkowego.

Strona postępowania podatkowego (np. przedsiębiorca) może ustanowić pełnomocnika - to często spotykana sytuacja. Z Ordynacji podatkowej wynika, że pełnomocnictwo może być: ogólne, szczególne albo do doręczeń.

W postępowaniach podatkowych w roli strony uczestniczyć mogą też inne podmioty. Przykładowo postępowanie może dotyczyć nadpłaty, jaka wystąpiła po stronie spółki cywilnej. Wówczas w sprawę może zaangażować się osoba, która w chwili rozwiązania spółki była jej wspólnikiem.

 

Kiedy ma miejsce zawieszenie postępowania podatkowego?

Postępowanie podatkowe kończy się w momencie, gdy organ podatkowy wyda decyzję. Czasem jednak konieczne jest zawieszenie postępowania podatkowego. Ordynacja podatkowa wskazuje, że ma to miejsce m.in. w następujących sytuacjach:

• w razie śmierci strony (gdy postępowanie nie może zostać umorzone jako bezprzedmiotowe) lub śmierci przedstawiciela ustawowego strony,
• gdy wydanie decyzji jest uzależnione od rozstrzygnięcia innego organu lub sądu.

Możliwe jest też umorzenie postępowania podatkowego. Z art. 208 Ordynacji podatkowej wynika, że organ podatkowy może umorzyć postępowanie, gdy wystąpi o to strona, na żądanie której postępowanie zostało wszczęte. Decyzja jest jednak uzależniona od tego, czy nie zagraża to interesowi publicznemu. Umorzeniu postępowania nie mogą też sprzeciwiać się inne strony.