Tlenek węgla (CO) - co to? Jak powstaje czad? Czujniki czadu jako zabezpieczenie domu

Tlenek węgla (CO), zwany potocznie czadem, to nierówny przeciwnik - nie możemy go zauważyć, poczuć, ani usłyszeć. Dlatego tak ważne jest odpowiednie zadbanie o nasz dom, szczególnie przed sezonem grzewczym. Warto zainstalować czujnik czadu, ale powinniśmy pomyśleć nie tylko o tym.

Tlenek węgla - co to jest czad?

Tlenek węgla (CO), potocznie czad, to bezbarwny i bezwonny gaz, który powstaje podczas procesu niepełnego spalania materiałów palnych. “Cichy zabójca”, bo tak też jest nazywany ten niewyczuwalny przez zmysły gaz, jest niezwykle toksyczny. Sam tlenek węgla ma mniejszą gęstość od powietrza, jednak jako produkt spalania paliw ma gęstość większą od powietrza - w związku z tym spaliny gromadzą się w dolnych partiach pomieszczeń.

Jak powstaje czad?

Tlenek węgla powstaje w wyniku niepełnego spalenia gazu, benzyny, węgla czy innych paliw. Jest to spowodowane niewystarczającą ilością tlenu, niezbędnego do pełnego spalania. Do zatrucia tlenkiem węgla dochodzi najczęściej w sezonie grzewczym, kiedy dodatkowo uszczelniamy okna i drzwi, ograniczając wymianę powietrza w pomieszczeniach. Źródła tlenku węgla to m.in. kocioł grzewczy, kuchenka gazowa, kominek, czy uruchomiony samochód, stojący w garażu. Czad może powstać także w wyniku pożaru.

Objawy zatrucia czadem

Tlenek węgla jest niezwykle niebezpieczny dla naszego zdrowia i życia. Zagraża także zwierzętom. W organizmie wiąże się z hemoglobiną (połączenie to nazywane jest karboksyhemoglobiną), blokując dopływ tlenu i uniemożliwiając jego prawidłowe rozprowadzenie. Niedotlenienie tkanek może prowadzić do śmierci.

Objawy wskazujące na zatrucie czadem to m.in. ból i zawroty głowy, wymioty, osłabienie, zaburzenia równowagi, świadomości i orientacji, a także drgawki, nagłe zatrzymanie krążenia.W grupie największego ryzyka są m.in. dzieci, kobiety w ciąży oraz osoby starsze.

 

 

Maksymalne stężenie tlenku węgla dopuszczone przez Światową Organizację Zdrowia to 35 ppm. Przy ok. 200 ppm pojawiają się objawy zatrucia: odczuwamy m.in. zawroty głowy, nudności, 12 000 ppm - po kilku wdechach dochodzi do omdlenia, po kilku minutach - do śmierci. Wysokie stężenie CO sprawia, że nie pojawiają się żadne sygnały ostrzegawcze a śmierć może nastąpić już po kilku oddechach (dochodzi do porażenia ośrodków oddychania, czego konsekwencją jest uduszenie).

Jak zabezpieczyć dom przed tlenkiem węgla?

Przede wszystkim powinniśmy pamiętać o właściwej wentylacji, aby mogło dojść do pełnego spalania. Sprawdzajmy, czy urządzenia takie jak kuchenka gazowa lub terma działają poprawnie, kontrolujmy szczelność instalacji gazowej, dokonujmy regularnych przeglądów instalacji wentylacyjnej oraz przewodów kominowych. Należy także m.in.:

• systematycznie sprawdzać ciąg powietrza,
• wietrzyć pomieszczenia, w których odbywa się proces spalania,
• nie spalać węgla w pomieszczeniach, które nie mają odpowiedniej wentylacji,
• nie zaklejać kratek wentylacyjnych w drzwiach łazienkowych oraz nie zatykać przewodów wentylacyjnych,
• nie ogrzewać pomieszczeń kuchenką gazową,
• dbać o to, aby okna nie były zbyt szczelne (dotyczy to przede wszystkim nowych okien),
• używać sprawnych technicznie urządzeń,
• rozmieścić w domu czujniki tlenku węgla.

Chcesz naprawić przewód kominowy lub urządzenie grzewcze? Pamiętaj, aby nie robić tego na własną rękę, a działania powierzyć specjalistom, posiadającym odpowiednie uprawnienia.

Czujniki czadu - gdzie montować?

Czujki tlenku węgla powinniśmy zamontować przede wszystkim w pomieszczeniach, w których śpimy. Jednak najlepiej, aby znalazły się w każdym pomieszczeniu w naszym domu (jeśli nie jest to możliwe, zadbajmy, by na każdej kondygnacji był chociaż jeden czujnik).

Jaki czujnik czadu wybrać?

Przede wszystkim powinien on spełniać normę EN50291-1:2010 (jeśli chcemy zainstalować czujnik np. w kamperze, powinien on spełniać także normę EN50291-2:2010 - mówi ona o dopuszczeniu czujnika do montażu w specyficznych warunkach), a także mieć opinię techniczną CNBOP-PIB (Centrum Naukowo-Badawcze Ochrony Przeciwpożarowej - Państwowy Instytut Badawczy). Dodatkowe elementy, które możemy brać pod uwagę przy wyborze czujnika to np. rodzaj baterii (warto sięgnąć po te ze zintegrowaną baterią litową) czy wyświetlacz, który na bieżąco pokazuje poziom czadu w pomieszczeniu.

Miejmy na uwadze, że czujniki czadu nie są gwarancją bezpieczeństwa. Pamiętajmy o regularnych przeglądach przewodów wentylacyjnych i kominowych, zadbajmy także o sam czujnik - sprawdźmy, czy jest we właściwym stanie technicznym (czy ma sprawną baterię itp.).

Tlenek węgla a przeglądy instalacji

Regularne przeglądy instalacji wentylacyjnej i przewodów kominowych są niezwykle ważne. Pamiętajmy, że zarządca lub właściciel budynku ma obowiązek przeglądu instalacji wentylacyjnej nie rzadziej niż raz w roku - nie powinniśmy tego bagatelizować. Gdy dostaniesz informacje o planowanym przeglądzie, zadbaj o to, by doszedł do skutku - dla własnego bezpieczeństwa.

Ogrzewasz dom paliwem stałym (węglem lub drewnem)? Dokonuj przeglądów przynajmniej raz na trzy miesiące (cztery razy w roku). W przypadku paliwa ciekłego (gazu ziemnego lub oleju opałowego) - raz na pół roku (dwa razy w roku).

Tlenek węgla - nie tylko czad

Czadem nazywamy tlenek węgla (II). W wyniku połączenia węgla z tlenem powstaje także tlenek węgla (IV) - CO2, czyli dwutlenek węgla. Jest to bezbarwny gaz, gęstszy od powietrza. Ten nieorganiczny związek chemiczny jest składnikiem powietrza (jego zawartość jest zmienna), powstaje w procesach oddychania, fermentacji, spalania, jest częścią fotosyntezy.

Jego właściwości sprawiają, że jest on używany np. do produkcji napojów gazowanych (dwutlenek węgla to gaz dobrze rozpuszczalny w wodzie) czy w gaśnicach (w związku z tym, że nie podtrzymuje palenia i gasi ogień), a także jako materiał chłodniczy.

Chociaż tlenek węgla (IV) nie jest gazem toksycznym, to jego duże stężenie może mieć negatywny wpływ na organizm - może spowodować niedotlenienie organizmu, hiperkapnie, czyli stan podwyższonego poziomu dwutlenku węgla we krwi, a nawet śmierć. Do zatruć najczęściej dochodzi w kopalniach i w zakładach przemysłowych.

Źródło:

straz.gov.pl

Zintegrowana Platforma Edukacjna