Upadłość konsumencka – co to jest, z czym się wiąże i ile trwa postępowanie upadłościowe?

Długi mogą prowadzić do poważnych problemów natury prawnej. W związku z tym oraz przepisami, które obowiązują od marca 2020 roku, coraz więcej osób decyduje się na ogłoszenie upadłości konsumenckiej. Czym jest i jak wygląda postępowanie upadłościowe? Czy ogłoszenie upadłości konsumenckiej każdorazowo jest najlepszym rozwiązaniem?

Co to jest upadłość konsumencka?

Upadłość konsumencka to nic innego, jak ustawowo regulowane postępowanie skierowane do niewypłacalnych dłużników, którymi są przede wszystkim osoby fizyczne nieprowadzące działalności gospodarczej. Powodów bankructwa może być wiele, np. umyślne działanie i niedbalstwo, niekiedy też niezdolność do spłaty zaciągniętych długów. We wszystkich przypadkach, procedura sądowa i jej postępowanie ma na celu zaspokojenie roszczeń wierzycieli, dając tym samym możliwość wyjścia z długów poprzez uzyskanie oddłużenia.

Upadłość konsumencka jest szczególnym trybem upadłości, a co za tym idzie nie mogą z niej skorzystać osoby fizyczne będące wspólnikami albo komandytariuszami w spółkach partnerskich, jawnych, komandytowych i komandytowo-akcyjnych. Zarówno dla tych podmiotów, jak i dla osób prowadzących działalność gospodarczą przeznaczone jest postępowanie upadłościowe na zasadach ogólnych.

Na czym polega upadłość konsumencka – warunki zgłoszenia

Na samym początku warto podkreślić, że według art. 10 ustawy Prawo upadłościowe upadłość ogłasza się w stosunku do dłużnika stającego się niewypłacalnym, czyli takiego, którego zdolność finansowa nie umożliwia spłaty dotychczasowych długów, przez okres dłuższy niż trzy miesiące.

W świetle nowelizacji Prawa upadłościowego, które weszło w życie 30 sierpnia 2019 roku, upadłość mogą ogłosić również byli przedsiębiorcy, których majątek ma mniejszą wartość niż ich zobowiązania finansowe i taki stan rzeczy utrzymuje się przez ponad 24 miesiące. Takie podmioty gospodarcze mają ustawowy obowiązek ogłoszenia upadłości w terminie 30 dni od wystąpienia statusu niewypłacalności.

Jak ogłosić upadłość konsumencką?

W celu ogłoszenia upadłości konsumenckiej niezbędne jest złożenie odpowiedniego wniosku do sądu upadłościowego właściwego dla miejsca zamieszkania. Formularz powinien zawierać wszystkie informacje dotyczące zobowiązań finansowych, w tym listę wierzycieli wraz z terminami ustalonych płatności oraz zaległą kwotą. Kolejnym krokiem jest uzupełnienie dokumentu o szczegółowy spis majątku dłużnika włącznie z pozostałymi zabezpieczeniami. Ostatni element wniosku to jego uzasadnienie, czyli powody złożenia dokumentu, włącznie z wyjaśnieniem o niemożności wywiązania się z zobowiązań finansowych dłużnika. Koszt wniosku to 30 zł.

Postępowanie upadłościowe prowadzi nie tylko do utraty prawa do zarządzania swoim majątkiem (kontrolę nad majątkiem przejmuje syndyk), ale również skutkuje upublicznieniem informacji na temat sytuacji finansowej dłużnika w tzw. monitorze gospodarczym (Monitorze Sądowym i Gospodarczym) oraz Centralnym Rejestrze Restrukturyzacji i Upadłości. Tego typu dane znajdują się również w rejestrach BIK, a tym samym oznaczają brak możliwości zaciągnięcia kredytów bankowych przez cały okres spłacania zobowiązania.

Ile trwa upadłość konsumencka bez majątku?

Konsument nieposiadający majątku może liczyć na przyspieszoną procedurę ogłoszenia upadłości. Taka sytuacja jest również podstawą do tego, aby zwiększyć szansę danego podmiotu na całkowite umorzenie długów, niekiedy także na zwolnienie z kosztów postępowania. Dzieje się tak, gdy osoba upadła jest niewypłacalna i sąd wyda prawomocne postanowienie o umorzeniu wskazanych we wniosku zobowiązań. W takim przypadku koszty postępowania upadłościowego wynoszące 5370,64 zł pokrywa Skarb Państwa.

Od złożenia wniosku o wszczęcie postępowania upadłościowego do przedstawienia stanowiska sądu w tej sprawie mija zazwyczaj trzy miesiące. W kolejnych miesiącach następuje sporządzenie przez syndyka listy wierzycieli i planu spłaty zadłużenia – powinno to trwać około sześć miesięcy. W końcowym etapie sąd podejmuje decyzję, czy dłużnik będzie musiał w przyszłości spłacić swoich wierzycieli, czy też zadłużenie zostanie umorzone.

Kto nie może ogłosić upadłości konsumenckiej?

Bankructwo dłużnika nie zawsze oznacza możliwość ogłoszenia upadłości konsumenckiej. Według art. 13 ustawy Prawo upadłościowe wniosek może zostać oddalony przez sąd w następujących sytuacjach:

1) jeżeli majątek niewypłacalnego dłużnika nie wystarcza na zaspokojenie kosztów postępowania lub wystarcza jedynie na zaspokojenie tych kosztów;

2) jeżeli majątek dłużnika jest obciążony hipoteką, zastawem, zastawem rejestrowym, zastawem skarbowym lub hipoteką morską w takim stopniu, że pozostały jego majątek nie wystarcza na zaspokojenie kosztów postępowania;

3) jeżeli zostanie uprawdopodobnione, że obciążenia majątku dłużnika są bezskuteczne według przepisów ustawy albo gdy dokonane zostały w celu pokrzywdzenia wierzycieli, jak również, jeżeli zostanie uprawdopodobnione, że dłużnik dokonał innych czynności prawnych bezskutecznych według przepisów ustawy, którymi wyzbył się majątku wystarczającego na zaspokojenie kosztów postępowania, a okoliczności sprawy wskazują, że zastosowanie przepisów o bezskuteczności i zaskarżaniu czynności upadłego doprowadzi do uzyskania majątku o wartości przekraczającej przewidywaną wysokość kosztów.